ZŁOTNICTWO

Monstrancja i kielich

Monstrancja i kielich z kościoła parafialnego w Tykocinie to pozostała część kompletu naczyń i sprzętów liturgicznych ufundowanych przez hetmana Jana Klemensa Branickiego. Część cennych paramentów została przekazana na rzecz insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r.: srebrna wieczna lampa, srebrny kielich z pateną, puszka i srebrna taca z ampułkami oraz wszystkie wota z ołtarzy. Srebrny krzyż ołtarzowy eksponowany jest w Muzeum Diecezjalnym w Łomży.

Monstrancja i kielich, o formach rokokowych, prezentują wysoką klasę sztuki złotniczej. Zostały wykonane w latach 1749–1750 przez warszawskiego złotnika Jędrzeja Wachsztyńskiego na podstawie dostarczonego wzoru. Projekt nieznanego autora był modyfikowany. Zgodnie z wolą fundatora Wachsztyński miał monstrancję „na mat i glans wyzłocić” i „skrócić promienie”. Natomiast złotnik namawiał, żeby jej podstawę „koniecznie dać dostojniejszą”.

Na czwórlistnie wykrojonej stopie przedstawiono płaskorzeźbione postacie czterech Ewangelistów w kartuszach rocaillowych. W zdobnictwie monstrancji odnaleźć można charakterystyczne dla późnego baroku motywy: asymetryczne ornamenty rocaillowe i główki anielskie. W zwieńczeniu glorii aniołki podtrzymują koronę z krzyżem i Pasyjką. Reservaculum otaczają uskrzydlone główki anielskie wśród obłoków. Nodus ozdobiony jest główkami cher ubinów. Z repertuaru barokowo-rokokowych form zastosowano: kartusze, liście akantu, róże, girlandy, palmety.

Ustawiony na trójlistnej stopie kielich ozdobiony jest podobnymi jak w monstrancji formami: uskrzydlonymi główkami anielskimi wplecionymi w ornament rocaillowy. W dekoracji podstawy uwagę zwracają rokokowe grawerowane kartusze.

Relikwiarze

RELIKWIARZ ŚWIĘTYCH FAUSTUSA I WINCENTEGO À PAULO – świętego patrona zakonu misjonarzy – został ufundowany do kościoła zapewne po 1752 r., gdy zgromadzenie księży misjonarzy objęło opiekę nad kościołem i parafią. Wymieniony był w inwentarzu kościoła z roku 1791 jako „Relikwiarz srebrny z Relikwią S. Wincentego”. Ustawiony jest na czwórlistnej stopie z grawerowanym motywem liści akantu, z puklowanym nodusem oraz promienistą glorią.

RELIKWIARZ KRZYŻA ŚWIĘTEGO – ma analogiczną formę do wyżej opisanego relikwiarza. Został ufundowany zapewne w tym samym czasie. Wymieniony jest również w inwentarzu kościoła z roku 1791, gdzie zapisano: „Relikwiarz cum Particula Ligni S. Crucis”. W szczycie znajduje się plakieta z literami INRI.

Oba relikwiarze zostały przekształcone w XIX–XX w.