ARCHITEKTURA KOŚCIOŁA

Zdjęcie panoramiczne

 

Kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej wzniesiony został w latach 1742–1750 według ścisłych wskazówek hetmana Jana Klemensa Branickiego, przy jego osobistym zaangażowaniu i wpływie na koncepcję architektoniczno–artystyczną, o czym świadczy zachowana korespondencja z czasów budowy. Wznosząc świątynię, jak informuje tablica fundacyjna nad wejściem, hetman „spełnił intencje przodków swego rodu”. 

D.O.M. [Panu Najlepszemu Największemu]

JAN KLEMENS BRANICKI hrabia z Ruszczy na Tyczynie, Tykocinie i Branicach Branicki najwyższy chorąży i hetman polny królestwa, brański, bielski, krosneński, mościcki starosta, spełniając intencje swych przodków, wzniósł od fundamentów ten kościół pod wezwaniem Najświętszej Trójcy w roku Pańskim 1745. Pobożny czytelniku ucz się z tego dobrze chcieć, od niego dobrze czynić.

Kościół wraz z jednolitym wystrojem i wyposażeniem zrealizowanym przez znakomitych twórców epoki, jako jedyny spośród fundacji hetmana, przetrwał od XVIII w. w niemal niezmienionym kształcie.

Przyjmuje się, że autorem projektu kościoła był warszawski architekt Tomasz II Bellotti oraz Jan Henryk Klemm, nadworny architekt hetmana. W 1745 r. ukończono zasadniczą część kościoła, następnie z nieznanych przyczyn budowę przerwano na dwa lata.

Prace wznowiono po pożarze starego kościoła parafialnego w 1747 r. i, w przeciągu kolejnych dwu lat ukończono partię frontową z wieżami. Na arkadowych ścianach fasady ustawiono wazy płomieniste z piaskowca, które wykonał kamieniarz Hakiermann z Warszawy, a na bramie zachodniej, latem 1750 r.,  kamienne rzeźby czterech ewangelistów dłuta Johanna Chrysostomusa Redlera.

Zaprojektowany jako główny element kompozycji rynku kościół, zajmuje całą szerokość placu od wschodu. Usytuowany jest w głębi prostokątnego terenu z przedkościelnym dziedzińcem w typie pałacowego court d’onneur, wydzielonego od strony rynku ażurowym ogrodzeniem i bramą.

Kościół wyróżnia oryginalne rozwiązanie fasady z półkolistymi galeriami i wieżami na ich zakończeniu. Jest trójnawową bazyliką o prosto zamkniętym prezbiterium wtopionym między piętrowymi aneksami z zakrystią i skarbcem, nad którymi, na piętrach, urządzono loże.